Jedną z najczęściej występujących chorób bukszpanów jest askochytoza pojawiająca się w wyniku zbyt obfitego podlewania roślin lub długotrwałej deszczowej pogody.
Askochytoza to jedna z wielu chorób występująca na liściach i pędach, której kiełkujące zarodniki powodują powstawanie kulistych, nieregularnych brązowych plam nekrotycznych. Niekiedy choroba ta występuje np. w kompleksie z innymi grzybami tworzącymi plamistości liści (Phoma, Alternaria, Cercospora, Ramularia, Septorioza, Antraknoza).
Objawy
Pojawiające się na roślinie (głównie liściach) drobne, okrągławe ciemnobrunatne plamy rozszerzają się pokrywając z czasem znaczną powierzchnie rośliny. W warunkach odpowiedniej wilgotności i temperatury powietrza może dojść do szybkiej defoliacji rośliny, dlatego też w sprzyjających warunkach atmosferycznych choroba ta może doprowadzić do dużych strat oraz zmniejszenia plonu poprzez ubytek części zielonych prowadzących intensywną fotosyntezę. Wewnątrz nekroz po jakimś czasie pojawiają się czarne owocniki (piknidy) wypełnione zarodnikami, które wiosną są źródłem zarażenia roślin.
Askochytozy i wywoływane przez nie plamistości liści najczęściej możemy zidentyfikować na liściach i pędach warzyw (fasola, groch) i roślin ozdobnych (np. lipa).
Jak walczyć z chorobą?
Porażone liście oraz gałęzie należy usunąć, a następnie spalić lub zakopać. Pamiętajmy jednocześnie, aby po zabiegu oczyścić narzędzia ogrodniczym środkiem do dezynfekcji lub preparatem chemii domowej.
Walkę z tą chorobą prowadzimy dwutorowo: podlewając krzewy preparatem systemicznym: Topsin M 500 S.C. lub Sarbrawit 530 S.C oraz opryskujemy liście środkami Rovral FLO 255 S.C., DITHANE NeoTec 75 WG lub Discus 500 WG. Zabieg powtarzamy 3-4 krotnie co 7-10 dni.
Fizjologiczne zamieranie liści i pędów bukszpanu – wczesną wiosną najmłodsze liście bukszpanu, poczynając od wierzchołków, zmieniają kolor na rdzawobrązowy. Przebarwienia te stopniowo rozszerzają się obejmując całą powierzchnię blaszki liściowej, a następnie także pędy. Przyczynia się do tego niska temperatura panująca w końcu zimy i na początku wiosny, a także wiatry wysuszające tkanki roślinne. Gwałtowny wzrost temperatury powietrza w tym okresie sprzyja szybkiemu rozpoczęciu wegetacji nadziemnych części rośliny, chociaż podłoże ciągle jest jeszcze zamarznięte, w takich warunkach krzewy nie mogąc uzupełnić utraconej wody reagują zamieraniem liści i pędów, w następstwie osłabione organy z czasem mogą zamierać w wyniku porażenia przez grzyby.
Aby zapobiec temu zjawisku pod uprawę bukszpanu należy wybierać stanowiska osłonięte od wysuszających wiosennych wiatrów, w okresie zagrożenia cieniować rośliny używając włókniny i zapewnić odpowiednią wilgotność gleby.
Zamieranie pędów bukszpanu – jest to choroba bukszpanu o podobnej nazwie, co wyżej opisana, ale ma podłoże nie fizjologiczne, a wynikające z ataku patogenów. Wiosną, z chwilą rozpoczęcia wzrostu, liście najmłodszych pędów bukszpanu przebarwiają się na jasnozielono, a następnie na żółtobrązowo. Na pędach pojawiają się brązowe, szybko powiększające się plamy, niekiedy widoczne są one na całym obwodzie pędu, którego część powyżej miejsca infekcji zamiera. Nekroza może rozszerzać się także ku podstawie pędu, na powierzchni obumarłych tkanek widać pomarańczowe lub czarne skupienia zarodników grzyba. Takie objawy wskazują na porażenie przez grzyby Volutella buxi oraz Macrophoma candollei. Przenoszone są one na sąsiednie rośliny przez krople wody lub owady. Szczególnie łatwo infekcji ulegają rośliny uszkodzone przez niską temperaturę, przesuszone lub posadzone na zbyt mokrym dla nich podłożu. Aby nie dopuścić do rozwoju tej choroby bukszpanu nie wolno dopuszczać do przesuszenia podłoża, a także przemarznięcia lub uszkodzenia korzeni przez owady. Porażone pędy trzeba wyciąć poniżej obumarłych tkanek, nad silnym, bocznym rozgałęzieniem, następnie rośliny opryskać 1-2 razy preparatem Topsin M 500 SC lub Score 250 EC. Można się też posiłkować biopreparatami: Biochikol, Bioczos BR, Biosept Active.
Plamistość liści bukszpanu – na brzegu blaszek liściowych pojawiają się pojedyncze, białe lub jasnobrązowe okrągłe plamy, niekiedy zlewają się one ze sobą i obejmują całą powierzchnię liścia, na górnej stronie blaszki liściowej widoczne są czarne skupienia zarodników grzyba, z czasem liście i pędy mogą obumierać. Przyczyną wystąpienia tej choroby bukszpanu jest porażenie przez różne gatunki grzybów Macrophoma candollei, Mycosphaerella patouillardi oraz Volutella buxi. Źródło infekcji stanowią zarodniki, które wraz z kroplami wody lub przez owady przenoszone są na sąsiednie rośliny. Zdrowe krzewy, będące w dobrej kondycji bardzo rzadko ulegają zakażeniu, zakażeniom natomiast sprzyja uszkodzenie krzewów przez niskie wczesnowiosenne temperetury. W przypadku objawów porażenia należy wyciąć silnie porażone pędy i spalić, a całe rośliny opryskiwać 1 do 2-krotnie co 10 dni, stosując naprzemiennie Biosept 33 SL i Topsin M 500 SC.
Fytoftoroza bukszpanu – pierwsze objawy wystąpienia tej choroby bukszpanu widać na liściach i młodych pędach. Liście oraz najmłodsze pędy gwałtownie więdną, żółkną, brązowieją i zamierają. Po wyjęciu roślin z podłoża widać bardzo słabo rozwinięty, gnijący system korzeniowy. U nasady korzeni pojawia się nekroza, która z czasem rozszerza się także na podstawę pędu. Przyczyną jest porażenie przez grzyby Phytophthora cinnamomi lub Phytophthora nicotianae, infekcja szczególnie szybko może rozwijać się na plantacjach w szkółkach. Zapobiegając tej chorobie nie należy sadzić bukszpanu w podłożach o dużej zawartości substancji organicznej – szczególnie w torfie – w których grzyb rozwija się bardzo intensywnie, nie uprawiać bukszpanu w podłożu po roślinach, na których mógł występować grzyb, na przykład po: cisach, cyprysikach, jodłach, różanecznikach czy sosnach oraz nie dopuszczać, by podłoże w pojemnikach było zbyt wilgotne. Z nasadzeń usuwać chore rośliny, a pozostałe podlewać fungicydami, np. Aliette 80 WG, Previcur Energy 840 SL lub preparatem Biosept Active.
Szkodniki bukszpanu
Miodówka bukszpanowa – jest to najczęściej spotykany szkodnik na bukszpanie. Liście bukszpanu zwijają się i wyglądem przypominają kapuściane główki, szkodnik podczas żerowania wydziela rosę miodową i wosk w postaci śnieżnobiałych poskręcanych nici. Zniszczenia te powodują larwy i osobniki dorosłe miodówki bukszpanowej (Spanioneura buxi), wysysające soki z liści bukszpanu. Jest to najczęściej spotykany szkodnik atakujący krzewy bukszpanu. Prewencyjnie pomaga systematyczne cięcie krzewów, opryski rozpoczynamy w maju, gdy zauważymy pierwsze objawy żerowania miodówki. Rośliny opryskujemy preparatem Mospilan 20 SP (w stężeniu 0,02%) lub Provado Plus AE (gotowy do użycia preparat w aerozolu). Można też wykorzystać oparty na składnikach naturalnych i bezpieczny dla środowiska preparat Agricolle.
Przędziorek bukszpanowiec – szkodniki żerują na spodniej stronie liści, a efekty ich bytowania widać po górnej stronie blaszki liściowej. Są to drobne żółte cętki, z czasem zlewające się w plamy. Liście bukszpanu brązowieją i więdną. Po zauważeniu uszkodzeń na liściach rośliny należy opryskać preparatem przędziorkobójczym, np. Karate Zeon 050 CS. Wczesną wiosną, jeszcze przed ruszeniem wegetacji należy niszczyć zimujące jaja przędziorków wykonując oprysk ekologicznym preparatem na bazie oleju parafinowego Promanal 60 EC. Dzięki temu jest szansa na uniknięcie konieczności ochrony chemicznej w ciągu sezonu wegetacyjnego.
Skorupik jabłoniowy – ten szkodnik powoduje zamieranie pędów, zdrobnienie liści i ograniczenie wzrostu bukszpanu. Na pędach widoczne brązowe lub szare tarczki owadów. Szkodnika można rozpoznać po charakterystycznym wyglądzie samic, których ciało ukryte jest pod brązowawą lub szarą tarczką w kształcie przecinka długości około 2-3 mm, samice składają jaja i umieszczają je pod swoim ciałem, następnie zamierając, jaja zimują pod tarczką samicy aby w maju następnego roku wylęgły się z nich larwy. Zaatakowane rośliny trzeba opryskać w maju dwukrotnie co 14 dni jednym z preparatów: Mospilan 20 SP (w stężeniu 0,02%) lub Provado Plus AE (preparat w aerozolu).
Wzdymacz bukszpanowy – jest to szpeciel powodujący w okresie wiosennym zniekształcenie i drobnienie blaszek liściowych na młodych przyrostach. Z początkiem lata, w celu wykształcenia nowego pokolenia, szkodniki przechodzą do nowych pąków liściowych, powodując ich powiększenie i zmianę barwy z zielonej na brunatną. Te szkodniki bukszpanu są bardzo małe i gołym okiem ich nie widać, więc musimy je rozpoznawać na podstawie widocznych uszkodzeń liści i pąków liściowych. Oprysk przeciwko wzdymaczowi bukszpanowemu wykonujemy wiosną stosując preparat Karate Zeon 050 CS lub inny środek roztoczobójczy. Po około tygodniu oprysk trzeba powtórzyć.
